అథ ఏకోనషష్టితమః సర్గః
ఏతదాఖ్యాయ తత్సర్వం హనూమాన్మారుతాత్మజః।
భూయః సముపచక్రామ వచనం వక్తుముత్తరమ్ ॥1॥
సఫలో రాఘవోద్యోగః సుగ్రీవస్య చ సమ్భ్రమః।
శీలమాసాద్య సీతాయా మమ చ ప్రీణితం మనః॥2॥
ఆర్యాయాః సదృశం శీలం సీతాయాః ప్లవగర్షభాః।
తపసా ధారయేల్లోకాన్క్రుద్ధా వా నిర్దహేదపి ॥3॥
సర్వథాతిప్రకృష్టోఽసౌ రావణో రాక్షసేశ్వరః।
యస్య తాం స్పృశతో గాత్రం తపసా న వినాశితమ్ ॥4॥
న తదగ్నిశిఖా కుర్యాత్సంస్పృష్టా పాణినా సతీ ।
జనకస్య సుతా కుర్యాద్ యత్ క్రోధకలుషీకృతా ॥5॥
జామ్బవత్ప్రముఖాన్ సర్వాననుజ్ఞాప్య మహాకపీన్ ।
అస్మిన్నేవఙ్గతే కార్యే భవతాం చ నివేదితే ।
న్యాయ్యం స్మ సహ వైదేహ్యా ద్రష్టుం తౌ పార్థివాత్మజౌ ॥6॥
అహమేకోఽపి పర్యాప్తః సరాక్షసగణాం పురీమ్ ।
తాం లఙ్కాం తరసా హన్తుం రావణం చ మహాబలమ్ ॥7॥
కిం పునః సహితో వీరైర్బలవద్భిః కృతాత్మభిః।
కృతాస్త్రైః ప్లవగైః శక్తైర్భవర్ద్భివిజయైషిభిః॥8॥
అహం తు రావణం యుద్ధే ససైన్యం సపురఃసరమ్ ।
సహపుత్రం వధిష్యామి సహోదరయుతం యుధి ॥9॥
బ్రాహ్మమస్త్రం చ రౌద్రం చ వాయవ్యం వారుణం తథా ।
యది శక్రజితోఽస్త్రాణి దుర్నిరీక్ష్యాణి సంయుగే ।
తాన్యహం నిహనిష్యామి విధమిష్యామి రాక్షసాన్ ॥10॥
భవతామభ్యనుజ్ఞాతో విక్రమో మే రుణద్ధి తమ్ ।
మయాతులా విసృష్టా హి శైలవృష్టిర్నిరన్తరా ॥11॥
దేవానపి రణే హన్యాత్కిం పునస్తాన్నిశాచరాన్ ।
భవతామననుజ్ఞాతో విక్రమో మే రుణద్ధి మామ్ ॥12॥
సాగరోఽప్యతియాద్వేలాం మన్దరః ప్రచలేదపి ।
న జామ్బవన్తం సమరే కమ్పయేదరివాహినీ ॥13॥
సర్వరాక్షససఙ్ఘానాం రాక్షసా యే చ పూర్వజాః।
అలమేకోఽపి నాశాయ వీరో వాలిసుతః కపిః॥14॥
ప్లవగస్యోరువేగేన నీలస్య చ మహాత్మనః।
మన్దరోఽప్యవశీర్యేత కిం పునర్యుధి రాక్షసాః॥15॥
సదేవాసురయక్షేషు గన్ధర్వోరగపక్షిషు ।
మైన్దస్య ప్రతియోద్ధారం శంసత ద్వివిదస్య వా ॥16॥
అశ్విపుత్రౌ మహావేగావేతౌ ప్లవగసత్తమౌ ।
ఏతయోః ప్రతియోద్ధారం న పశ్యామి రణాజిరే ॥17॥
మయైవ నిహతా లఙ్కా దగ్ధా భస్మీకృతా పురీ ।
రాజమార్గేషు సర్వేషు నామ విశ్రావితం మయా ॥18॥
జయత్యతిబలో రామో లక్ష్మణశ్చ మహాబలః।
రాజా జయతి సుగ్రీవో రాఘవేణాభిపాలితః॥19॥
అహం కోసలరాజస్య దాసః పవనసమ్భవః।
హనుమానితి సర్వత్ర నామ విశ్రావితం మయా ॥20॥
అశోకవనికామధ్యే రావణస్య దురాత్మనః।
అధస్తాచ్ఛింశపామూలే సాధ్వీ కరుణమాస్థితా ॥21॥
రాక్షసీభిః పరివృతా శోకసన్తాపకర్శితా ।
మేఘరేఖాపరివృతా చన్ద్రరేఖేవ నిష్ప్రభా ॥22॥
అచిన్తయన్తీ వైదేహీ రావణం బలదర్పితమ్ ।
పతివ్రతా చ సుశ్రోణీ అవష్టబ్ధా చ జానకీ ॥23॥
అనురక్తా హి వైదేహీ రామే సర్వాత్మనా శుభా ।
అనన్యచిత్తా రామేణ పౌలోమీవ పురన్దరే ॥24॥
తదేకవాసఃసంవీతా రజోధ్వస్తా తథైవ చ ।
సా మయా రాక్షసీమధ్యే తర్జ్యమానా ముహుర్ముహుః॥25॥
రాక్షసీభిర్విరూపాభిర్దృష్టా హి ప్రమదావనే ।
ఏకవేణీధరా దీనా భర్తృచిన్తాపరాయణా ॥26॥
అధఃశయ్యా వివర్ణాఙ్గీ పద్మినీవ హిమోదయే ।
రావణాద్వినివృత్తార్థా మర్తవ్యకృతనిశ్చయా ॥27॥
కథఞ్చిన్మృగశావాక్షీ విశ్వాసముపపాదితా ।
తతః సమ్భాషితా చైవ సర్వమర్థం ప్రకాశితా ॥28॥
రామసుగ్రీవసఖ్యం చ శ్రుత్వా ప్రీతిముపాగతా ।
నియతః సముదాచారో భక్తిర్భర్తరి చోత్తమా ॥29॥
యన్న హన్తి దశగ్రీవం స మహాత్మా దశాననః।
నిమిత్తమాత్రం రామస్తు వధే తస్య భవిష్యతి ॥30॥
సా ప్రకృత్యైవ తన్వఙ్గీ తద్వియోగాచ్చ కర్శితా ।
ప్రతిపత్పాఠశీలస్య విద్యేవ తనుతాం గతా ॥31॥
ఏవమాస్తే మహాభాగా సీతా శోకపరాయణా ।
యదత్ర ప్రతికర్తవ్యం తత్సర్వముపకల్ప్యతామ్ ॥32॥
ఇత్యార్షే శ్రీమద్్రామాయణే వాల్మీకీయే ఆదికావ్యే సున్దరకాణ్డే ఏకోనషష్టితమః సర్గః