అథ త్రిషష్టితమః సర్గః
తతో మూర్ధ్నా నిపతితం వానరం వానరర్షభః।
దృష్ట్వైవోద్విగ్నహృదయో వాక్యమేతదువాచ హ ॥1॥
ఉత్తిష్ఠోత్తిష్ఠ కస్మాత్త్వం పాదయోః పతితో మమ ।
అభయం తే ప్రదాస్యామి సత్యమేవాభిధీయతామ్ ॥2॥
కిం సమ్భ్రమాద్ధితం కృత్స్రం బ్రూహి యద్ బక్తుమర్హసి ।
కచ్చిన్మధువనే స్వస్తి శ్రోతుమిచ్ఛామి వానర ॥3॥
స సమాశ్వాసితస్తేన సుగ్రీవేణ మహాత్మనా ।
ఉత్థాయ స మహాప్రాజ్ఞో వాక్యం దధిముఖోఽబ్రవీత్ ॥4॥
నైవర్క్షరజసా రాజన్న త్వయా న చ వాలినా ।
వనం నిసృష్టపూర్వం తే నాశితం తత్తు వానరైః॥5॥
న్యవారయమహం సర్వాన్ సహైభిర్వనచారిభిః।
అచిన్తయిత్వా మాం హృష్టా భక్షయన్తి పిబన్తి చ ॥6॥
ఏభిః ప్రధర్షణాయాం చ వారితం వనపాలకైః।
మామప్యచిన్తయన్ దేవ భక్షయన్తి వనౌకసః॥7॥
శిష్టమత్రాపవిధ్యన్తి భక్షయన్తి తథాపరే ।
నివార్యమాణాస్తే సర్వే భ్రుకుటిం దర్శయన్తి హి ॥8॥
ఇమే హి సంరబ్ధతరాస్తదా తైః సమ్ప్రధర్షితాః।
నివార్యన్తే వనాత్తస్మాత్క్రుద్ధైర్వానరపుఙ్గవైః॥9॥
తతస్తైర్బహుభిర్వీరైర్వానరైర్వానరర్షభాః।
సంరక్తనయనైః క్రోధాద్ధరయః సమ్ప్రధర్షితాః॥10॥
పాణిభిర్నిహతాః కేచిత్కేచిజ్జానుభిరాహతాః।
ప్రకృష్టాశ్చ తదా కామం దేవమార్గం చ దర్శితాః॥11॥
ఏవమేతే హతాః శూరాస్త్వయి తిష్ఠతి భర్తరి ।
కృత్స్నం మధువనం చైవ ప్రకామం తైశ్చ భక్ష్యతే ॥12॥
ఏవం విజ్ఞాప్యమానం తం సుగ్రీవం వానరర్షభమ్ ।
అపృచ్ఛత్తం మహాప్రాజ్ఞో లక్ష్మణః పరవీరహా ॥13॥
కిమయం వానరో రాజన్వనపః ప్రత్యుపస్థితః।
కిం చార్థమభినిర్దిశ్య దుఃఖితో వాక్యమబ్రవీత్ ॥14॥
ఏవముక్తస్తు సుగ్రీవో లక్ష్మణేన మహాత్మనా ।
లక్ష్మణం ప్రత్యువాచేదం వాక్యం వాక్యవిశారదః॥15॥
ఆర్య లక్ష్మణ సమ్ప్రాహ వీరో దధిముఖః కపిః।
అఙ్గదప్రముఖైర్వీరైర్భక్షితం మధు వానరైః॥16॥
నైషామకృతకార్యాణామీదృశః స్యాద్ వ్యతిక్రమః।
వనం యదభిపన్నాస్తే సాధితం కర్మ తద్ ధ్రువమ్ ॥17॥
వారయన్తో భృశం ప్రాప్తాః పాలా జానుభిరాహతాః।
తథా న గణితశ్చాయం కపిర్దధిముఖో బలీ ॥18॥
పతిర్మమ వనస్యాయమస్మాభిః స్థాపితః స్వయమ్ ।
దృష్టా దేవీ న సన్దేహో న చాన్యేన హనూమతా ॥19॥
న హ్యన్యః సాధనే హేతుః కర్మణోఽస్య హనూమతః।
కార్యసిద్ధిర్హనుమతి మతిశ్చ హరిపుఙ్గవే ॥20॥
వ్యవసాయశ్చ వీర్యం చ శ్రుతం చాపి ప్రతిష్ఠితమ్ ।
జామ్బవాన్యత్ర నేతా స్యాదఙ్గదశ్చ మహాబలః॥21॥
హనూమాంశ్చాప్యధిష్ఠాతా న తత్ర గతిరన్యథా ।
అఙ్గదప్రముఖైర్వీరైర్హతం మధువనం కిల ॥22॥
విచిత్య దక్షిణామాశామాగతైర్హరిపుఙ్గవైః।
ఆగతైశ్చాప్రధృష్యం తద్ధతం మధువనం హి తైః॥23॥
ధర్షితం చ వనం కృత్స్నముపయుక్తం తు వానరైః।
పాతితా వనపాలాస్తే తదా జానుభిరాహతాః॥24॥
ఏతదర్థమయం ప్రాప్తో వక్తుం మధురవాగిహ ।
నామ్నా దధిముఖో నామ హరిః ప్రఖ్యాతవిక్రమః॥25॥
దృష్టా సీతా మహాబాహో సౌమిత్రే పశ్య తత్త్వతః।
అభిగమ్య యథా సర్వే పిబన్తి మధు వానరాః॥26॥
న చాప్యదృష్ట్వా వైదేహీం విశ్రుతాః పురుషర్షభ ।
వనం దత్తవరం దివ్యం ధర్షయేయుర్వనౌకసః॥27॥
తతః ప్రహృష్టో ధర్మాత్మా లక్ష్మణః సహరాఘవః।
శ్రుత్వా కర్ణసుఖాం వాణీం సుగ్రీవవదనాచ్చ్యుతామ్ ॥28॥
ప్రాహృష్యత భృశం రామో లక్ష్మణశ్చ మహాయశాః।
శ్రుత్వా దధిముఖస్యైవం సుగ్రీవస్తు ప్రహృష్య చ ॥29॥
వనపాలం పునర్వాక్యం సుగ్రీవః ప్రత్యభాషత ।
ప్రీతోఽస్మి సోఽహం యద్భుక్తం వనం తైః కృతకర్మభిః॥30॥
ధర్షితం మర్షణీయం చ చేష్టితం కృతకర్మణామ్ ।
గచ్ఛ శీఘ్రం మధువనం సంరక్షస్వ త్వమేవ హి ।
శీఘ్రం ప్రేషయ సర్వాంస్తాన్ హనూమత్ప్రముఖాన్ కపీన్ ॥31॥
ఇచ్ఛామి శీఘ్రం హనుమత్ప్రధానా
	న్శాఖామృగాంస్తాన్మృగరాజదర్పాన్ ।
ప్రష్టుం కృతార్థాన్సహ రాఘవాభ్యాం
	శ్రోతుం చ సీతాధిగమే ప్రయత్నమ్ ॥32॥
ప్రీతిస్ఫీతాక్షౌ సమ్ప్రహృష్టౌ కుమారౌ
	దృష్ట్వా సిద్ధార్థౌ వానరాణాం చ రాజా ।
అఙ్గైః ప్రహృష్టైః కార్యసిద్ధిం విదిత్వా
	బాహ్వోరాసన్నామతిమాత్రం ననన్ద ॥33॥
ఇత్యార్షే శ్రీమద్్రామాయణే వాల్మీకీయే ఆదికావ్యే సున్దరకాణ్డే త్రిషష్టితమః సర్గః